Salman Masalha
סאַלמאַן מאַצאַלכאַ ||
"די שבֿט'ישע מאַפֿיע"
"װאָס װעט זײַן מיט סיריע?"- האָב איך געפֿרעגט דעם מוזיקער פֿואַז, אַ סירישער עמיגראַנט, װעלכן איך האָב לעצטנס באַגעגנט אין פּאַריז. "דער אמת איז אַז איך װײס נישט", האָט ער קורץ געענטפֿערט, און ער זעט נישט אויס װי זײַן לעבנס‑פֿרײד זאָל האָבן געליטן פֿון דעם אכזריותדיקן בירגער‑קריג אין זײַן לאַנד. װען זײַן הויז איז געװאָרן צעשטערט, האָט ער צוזאַמען מיט צענדליקער אַנדערע געפֿונען אַ מקום מקלט אין אַ טערקישער באָד אין אַלעפּאָ. דאָרט, אין אַ װינקל פֿון דעם בנין האָט ער זיך אײַנגעאָרדנט אַ סטודיאָ און האָט באַשלאָסן צו אַרבעטן פֿאַר דער דאָקומענטאַציע פֿון דער טראַדיציאָנעלער און סופֿישער מוזיק. "איך בין אַ מוזיקער", זאָגט ער, "און דאָס איז מײַן צושטײַער פֿאַר די קומענדיקע דורות, מיט דער האָפֿענונג אויף בעסערע צײַטן".
מיט אַ האַלב יאָר צוריק, בערך, װען די באָמבאַרדירונגען האָבן זיך אָנגעהויבן דערנענטערן, האָט פֿוּאַד באַשלאָסן צו פֿאַרלאָזן דאָס לאַנד. אין זײַנע אויגן האָבן סײַ דער רעזשים און סײַ די אָפּאָזיציע דעם זעלבן אױפֿן פֿון טראַכטן. "ס' איז נישט גענוג פּטור צו װערן פון די הערשער", זאָגט ער אַנטשלאָסן, מע דאַרף זיך באַפֿרײַען פֿון אָט דער גאַנצער מאַכט‑מענטאַליטעט. אויפֿן װעג קיין אויסלאַנד האָט ער געזען די צעשטערונגען: "איך פֿאָר צענדליקער קילאָמעטערס און דורכן פֿענצטער פֿונעם אויטאָבוס זע איך די צענדליקער קילאָמעטערס פֿון רואינירטע הײַזער. מע קען דאָס ניט שילדערן מיט קיין ווערטער, מע דאַרף עס זען מיט די אויגן כּדי צו באַנעמען די גרײס פון דעם חורבּן."
בּכן, אין די שבֿטימדיקע און עטנישע דיקטאַטורן האָבן די באגריפן פֿאָלק און מדינה נישט קײן װעזנטלעכן װערט. אין אַן אָרט װוּ די טרײַשאַפֿט צום שבֿט אָדער צו דער עדה שטײַגט איבער יעדע אַנדערע אָנגהעריקייט, קען נישט אויפֿשטיין אַ מענטש װאָס זאָל דערפֿילן אַז ער איז אַ פֿאָלק און הייבט אָן גיין און אַזוי זיך אויך אויפֿפֿירן. אין אַ שבֿטימדיקער דיקטאַטור קאָן די מדינה גיין צום טײַװל, הונדערטער טויזנטער מענטשן קענען װערן באַגראָבן און מיליאָנען קענען װערן אויסגעװאָרצלט און צעשפּרײט װערן איבער דער גאָרער װעלט - דאָס אַלץ מאַכט נישט קיין אײַנדרוק אויפן ראש השבֿט. אַ חשבון הנפֿש קומט נישט אין חשבּון אין אַזאַ געזעלשאַפֿטלעכער סטרוקטור, װײַל אַזאַ יעדער חשבון הנפש װערט באַטראַכט װי א שװאַכקייט, װאָס װעט אין רעזולטאַט ברענגען צום מװתּר זײַן אויף דער מאַכט און אויף דער העגעמאָניע פֿון דעם שבֿט איבער דער מדינה און איבער אירע רעסורסן.
די זאַך איז אַלעמאָל געװען פֿאַרבונדן מיט אַ מאַסן‑שחיטה פון דעם באַזיגטן שבֿט און פֿון זײַנע פֿאַרבינדעטע.
דיקטאַטאָרן פֿון דעם מין לעבן אין אַ פּערמאַנענטן פּחד. דעריבער זענען זײ מפֿקיר די שליסל‑פּאָזיציעס - סײַ די מיליטערישע און סײַ די עקאָנאָמישע - אין די הענט פון דעם ענגן קרײַז פון דעם שבֿט: די זין, ברודערס, פּעטערס, קוזינען אדג"ל. מיליטערישע מפּלות פֿון דעם אַראַבישן דיקטאַטאָר מאַכן אויף אים נישט קיין אײַנדרוק, עס דראט אים נישט די געפֿאַר פֿון קיין אויספֿאָרש‑קאָמיסיע. כּל זמן ער איז געבליבן לעבן פּראָקלאַמירט ער דעם נצחון און דאָס "צונישט מאַכן די אימפּעריאַליסטישע און ציוניסטישע אינטריגע" אים אַראָפּצוּװאַרפֿן…
אַזוי איז געװען מיטן קצבֿ פֿון באַגדאַד, װעלכער האָט זיך אויסבאַהאַלטן אין די רחבֿותן פֿון זײַנע שבֿטים, און דאָס זעלבע איז מיטן קצבֿ פֿון דמשק. הונדערטער טויזנטער סירישע הרוגים און פֿאַרװוּנדיקטע, מיליאַנען פּליטים און אַ טאָטאַלע צעשטערונג פֿון שטעט און שטעטלעך אַרט אים נישט אַפֿילו אויף אַ האָר. װײַל אין די מוֹחות פֿון די דיקטאַטאָרן פֿון דעם סאָרט איז אײַנגעװאָרצלט דער געדאַנק אַז "די מדינה דאָס בין איך", און לויטן טײַטש פון דעם סירישן דיקטאַטאָר און זײַנע חסידים שוטים מײנט עס: אַסאַד, אָדער ס'מעג חרובֿ װערן די װעלט".
דער װאָס שטײט בראש פֿון דער שבֿטישער מאַפֿיע װעט נישט אָפּטרעטן פֿון אָט דעם װעג. זײַן גאַנצע עקזיסטענץ איז באַזירט אויפֿן אָנװענדן טעראָר. יעדע פֿאַרלײַכטערונג אין דעם סיסטעם פון אָפּשרעקונג ברענגט צום פֿאַרלירן די מאַכט און איז אויך עלול צו דערפֿירן צו דער פֿיזישער ליקווידאַציע. די אכזריתדיקע אונטער‑ דריקונג איז אַן אָרגאַנישער באַשטאַנדטייל פון אַזאַ סאָציאַלער סטרוקטור.
אַסאַד, אַזוי װי יעדער דיקטאַטאָר אין זײַן געשטאַלט, איז מװתר געװען אויפֿן כעמיש‑סטראַטעגישן װאַפֿן װײַל די שווערד איז געהאָנגען איבער זײַן קאָפּ. פֿאַר זײַן פֿאָלק שטעלט ער דאָס פֿאָר װי אַ נצחון איבער דער "אימפּעריאַליסטישער פֿאַרשװערונג" אַראָפּצוװאַרפֿן זײַן " אַנטי‑אימפּעריאַליסטישן" רעזשים. פֿאַר אים איז דער המשך פֿון זײַן מאַכט װיכטיקער פון יעדער אַנדערער זאַך. װיכטיקער אַפֿילו פֿון דער סירישער מדינה און פֿון די סירישע בירגער וועלכע ער פֿאַרטיליקט אָן אַ צאַפּל צו געבן מיטן אויג. אין דער נישט װײַטער צוקונפֿט װעלן מיר זײַן עדות פֿון אַ נײַעם אַראַבישן שטרײַט‑פּראָבלעם. אַלע װעלן ריידן װעגן דעם צוריקקער-רעכט פֿון די סירישע פּליטים אין זייער הײמלאַנד. איך צװײפֿל צי זיי װעלן קענען זיך צוריקקערן אין זײערע הײמען, װײַל עס איז פֿון זיי נישט געבליבן קײן זכר. דאָס איז דער אַלטער מיטעלער אָריענט.
מיט אַ האַלב יאָר צוריק, בערך, װען די באָמבאַרדירונגען האָבן זיך אָנגעהויבן דערנענטערן, האָט פֿוּאַד באַשלאָסן צו פֿאַרלאָזן דאָס לאַנד. אין זײַנע אויגן האָבן סײַ דער רעזשים און סײַ די אָפּאָזיציע דעם זעלבן אױפֿן פֿון טראַכטן. "ס' איז נישט גענוג פּטור צו װערן פון די הערשער", זאָגט ער אַנטשלאָסן, מע דאַרף זיך באַפֿרײַען פֿון אָט דער גאַנצער מאַכט‑מענטאַליטעט. אויפֿן װעג קיין אויסלאַנד האָט ער געזען די צעשטערונגען: "איך פֿאָר צענדליקער קילאָמעטערס און דורכן פֿענצטער פֿונעם אויטאָבוס זע איך די צענדליקער קילאָמעטערס פֿון רואינירטע הײַזער. מע קען דאָס ניט שילדערן מיט קיין ווערטער, מע דאַרף עס זען מיט די אויגן כּדי צו באַנעמען די גרײס פון דעם חורבּן."
בּכן, אין די שבֿטימדיקע און עטנישע דיקטאַטורן האָבן די באגריפן פֿאָלק און מדינה נישט קײן װעזנטלעכן װערט. אין אַן אָרט װוּ די טרײַשאַפֿט צום שבֿט אָדער צו דער עדה שטײַגט איבער יעדע אַנדערע אָנגהעריקייט, קען נישט אויפֿשטיין אַ מענטש װאָס זאָל דערפֿילן אַז ער איז אַ פֿאָלק און הייבט אָן גיין און אַזוי זיך אויך אויפֿפֿירן. אין אַ שבֿטימדיקער דיקטאַטור קאָן די מדינה גיין צום טײַװל, הונדערטער טויזנטער מענטשן קענען װערן באַגראָבן און מיליאָנען קענען װערן אויסגעװאָרצלט און צעשפּרײט װערן איבער דער גאָרער װעלט - דאָס אַלץ מאַכט נישט קיין אײַנדרוק אויפן ראש השבֿט. אַ חשבון הנפֿש קומט נישט אין חשבּון אין אַזאַ געזעלשאַפֿטלעכער סטרוקטור, װײַל אַזאַ יעדער חשבון הנפש װערט באַטראַכט װי א שװאַכקייט, װאָס װעט אין רעזולטאַט ברענגען צום מװתּר זײַן אויף דער מאַכט און אויף דער העגעמאָניע פֿון דעם שבֿט איבער דער מדינה און איבער אירע רעסורסן.
די זאַך איז אַלעמאָל געװען פֿאַרבונדן מיט אַ מאַסן‑שחיטה פון דעם באַזיגטן שבֿט און פֿון זײַנע פֿאַרבינדעטע.
דיקטאַטאָרן פֿון דעם מין לעבן אין אַ פּערמאַנענטן פּחד. דעריבער זענען זײ מפֿקיר די שליסל‑פּאָזיציעס - סײַ די מיליטערישע און סײַ די עקאָנאָמישע - אין די הענט פון דעם ענגן קרײַז פון דעם שבֿט: די זין, ברודערס, פּעטערס, קוזינען אדג"ל. מיליטערישע מפּלות פֿון דעם אַראַבישן דיקטאַטאָר מאַכן אויף אים נישט קיין אײַנדרוק, עס דראט אים נישט די געפֿאַר פֿון קיין אויספֿאָרש‑קאָמיסיע. כּל זמן ער איז געבליבן לעבן פּראָקלאַמירט ער דעם נצחון און דאָס "צונישט מאַכן די אימפּעריאַליסטישע און ציוניסטישע אינטריגע" אים אַראָפּצוּװאַרפֿן…
אַזוי איז געװען מיטן קצבֿ פֿון באַגדאַד, װעלכער האָט זיך אויסבאַהאַלטן אין די רחבֿותן פֿון זײַנע שבֿטים, און דאָס זעלבע איז מיטן קצבֿ פֿון דמשק. הונדערטער טויזנטער סירישע הרוגים און פֿאַרװוּנדיקטע, מיליאַנען פּליטים און אַ טאָטאַלע צעשטערונג פֿון שטעט און שטעטלעך אַרט אים נישט אַפֿילו אויף אַ האָר. װײַל אין די מוֹחות פֿון די דיקטאַטאָרן פֿון דעם סאָרט איז אײַנגעװאָרצלט דער געדאַנק אַז "די מדינה דאָס בין איך", און לויטן טײַטש פון דעם סירישן דיקטאַטאָר און זײַנע חסידים שוטים מײנט עס: אַסאַד, אָדער ס'מעג חרובֿ װערן די װעלט".
דער װאָס שטײט בראש פֿון דער שבֿטישער מאַפֿיע װעט נישט אָפּטרעטן פֿון אָט דעם װעג. זײַן גאַנצע עקזיסטענץ איז באַזירט אויפֿן אָנװענדן טעראָר. יעדע פֿאַרלײַכטערונג אין דעם סיסטעם פון אָפּשרעקונג ברענגט צום פֿאַרלירן די מאַכט און איז אויך עלול צו דערפֿירן צו דער פֿיזישער ליקווידאַציע. די אכזריתדיקע אונטער‑ דריקונג איז אַן אָרגאַנישער באַשטאַנדטייל פון אַזאַ סאָציאַלער סטרוקטור.
אַסאַד, אַזוי װי יעדער דיקטאַטאָר אין זײַן געשטאַלט, איז מװתר געװען אויפֿן כעמיש‑סטראַטעגישן װאַפֿן װײַל די שווערד איז געהאָנגען איבער זײַן קאָפּ. פֿאַר זײַן פֿאָלק שטעלט ער דאָס פֿאָר װי אַ נצחון איבער דער "אימפּעריאַליסטישער פֿאַרשװערונג" אַראָפּצוװאַרפֿן זײַן " אַנטי‑אימפּעריאַליסטישן" רעזשים. פֿאַר אים איז דער המשך פֿון זײַן מאַכט װיכטיקער פון יעדער אַנדערער זאַך. װיכטיקער אַפֿילו פֿון דער סירישער מדינה און פֿון די סירישע בירגער וועלכע ער פֿאַרטיליקט אָן אַ צאַפּל צו געבן מיטן אויג. אין דער נישט װײַטער צוקונפֿט װעלן מיר זײַן עדות פֿון אַ נײַעם אַראַבישן שטרײַט‑פּראָבלעם. אַלע װעלן ריידן װעגן דעם צוריקקער-רעכט פֿון די סירישע פּליטים אין זייער הײמלאַנד. איך צװײפֿל צי זיי װעלן קענען זיך צוריקקערן אין זײערע הײמען, װײַל עס איז פֿון זיי נישט געבליבן קײן זכר. דאָס איז דער אַלטער מיטעלער אָריענט.
אַ מיטעלער מיזרח פֿון אַ בײזן חלום...
*
אונטער דעם דאָזיקן קעפּל האָט דער אַראַבישער זשורנאַליסט סאַלמאַן מאַצאַלכאַ, װעלכער לעבט אין ישׂראל, פֿאַרפֿנטלעכט אין העברעיִשן "האַרץ" אַן אַרטיקל, אין װעלכן ער אַנאַליזירט דעם פּאָליטישן רעזשים װאָס הערשט אין סיריע.
